'Het explosieve kind

Explosieve kind R.W. Greene door Anoeska van Essen Gaat je kind door het lint als jullie niet zoals gepland naar de speeltuin gaan, maar thuisblijven omdat het regent? Elke dag dezelfde strijd als hij moet stoppen met tv kijken om te komen eten? Of vraagt de juf je regelmatig met een zorgelijk gezicht of ze je even kan spreken, omdat dochterlief weer een klasgenootje gebeten heeft? Dan is het de moeite waard om 'Het explosieve kind' eens te lezen. De schrijver is niet de eerste de beste: Amerikaanse psychiater Ross W. Greene is verbonden aan de Harvard Medical School en het Massachusetts General Hospital. Je treft in 'Het explosieve kind' dan ook wel wat vaktermen aan van meer dan drie lettergrepen. Toch is het vlot geschreven en duidelijk bedoeld voor gewone mensen zoals jij en ik. Er staan veel praktijkvoorbeelden in, waardoor de theorie goed te begrijpen is. Het boek heeft een heldere indeling met afgeronde hoofdstukken. Achterin staan verwijzingen naar boeken en websites en een index. 'Het explosieve kind' is een optimistisch stemmend boek. Greenes visie op kinderen en opvoeden is positief, want, stelt hij, "kinderen doen het goed als ze dat kunnen". Kinderen die zich onbeheerst en agressief - explosief dus - gedragen, doen dat niet met opzet, maar juist uit onvermogen. Ze liggen achter in hun ontwikkeling op het gebied van gedrag. Dat is goed nieuws, want een achterstand betekent dat er op de een of andere manier aan gewerkt kan worden! Bovendien hoef je je als ouder niet langer af te vragen of het niet allemaal toch aan jouw slechte opvoedingskwaliteiten ligt. Wat kun je als ouders doen? Wat moet er gebeuren? Volgens Greene zijn vier dingen van belang.

1. Allereerst is het nodig dat alle volwassenen die met een explosief kind te maken hebben een duidelijk inzicht krijgen in zijn problemen.
2. Ten tweede is het misschien nodig een deel van je opvoedprogramma voorlopig op een laag pitje te zetten. Bij minder frustraties en doelstellingen wordt het globale frustratieniveau lager, waardoor het kind beter in staat is met je samen te werken om met de overgebleven frustraties en doelstellingen om te gaan.
3. Ten derde: leg je erbij neer dat het kind een beetje anders is dan andere kinderen.
4. En ten vierde stelt Greene dat explosies in feite heel voorspelbaar zijn. Daarom kun je problemen die explosies veroorzaken pro-actief, van tevoren oplossen.

Er zijn drie manieren om een probleem of niet-waargemaakte verwachting met een kind aan te pakken. Bij 'plan A' legt de volwassene zijn wil op aan het kind. Deze aanpak zorgt vaak voor een explosie, omdat er aan het kind eisen worden gesteld die zijn vermogen om aangepast te reageren te boven gaan. 'Plan C' is de keuze om de verwachting (eventueel tijdelijk) te laten vallen omdat het te hoog gegrepen was of omdat er dringender zaken op het programma staan. Voordeel van 'Plan C' is dat je zo een explosie kunt voorkomen. Bij de derde manier, 'Plan B', werken volwassene en kind samen om het probleem op te lossen. Deze oplossing moet realistisch en voor beide partijen bevredigend zijn. Voordeel van 'Plan B' is dat het goed bij een meer democratische opvoedstijl past. Bovendien geldt bij probleemoplossen in het algemeen (dus ook onder volwassenen) dat een compromis waarin beide partijen zich kunnen vinden de meeste slagingskans heeft. Dat het tijdrovend is om alles samen uit te praten is niet echt een nadeel, want die tijd verdient zich terug door het uitblijven van explosies. Het is wel een methode die veel flexibiliteit en frustratietolerantie vraagt van de ouders! Je bent gedwongen je zélf volwassen te gedragen als je dat aan je kind wilt leren. Hulp en feedback bij het in de praktijk brengen van 'plan B' zou een grote ondersteuning voor de ouders kunnen zijn, want in het echte leven gaat het helaas nooit zo soepel als in de voorbeelddialoogjes.