Buurtsupermens van Sayaka Murata: review

De 36-jarige, hoogopgeleide Keiko Furukura is helemaal tevreden met haar baantje bij een buurtsupermarkt in het boek Buurtsupermens.

Ze weet daar precies wie ze moet zijn, en ze houdt van de geluiden en beslommeringen van een Japanse supermarkt. Buiten haar werk heeft ze eigenlijk geen leven, maar dat vindt ze prima. Keiko vindt het belangrijk dat ze een goed functionerend onderdeel van de maatschappij is, en dat is ze als buursupermens.

Maar haar omgeving vindt het maar raar dat ze bij een supermarkt werkt. Op haar leeftijd zou ze een 'hogere' baan moeten hebben, met meer toekomstperspectief.

Toen ik de achterflap van Buurtsupermens las, wilde ik het boek meteen graag lezen. Want ik was benieuwd naar iemand die tevreden en gelukkig is met een 'simpele' baan.

Keiko is wel een beetje apart

In die zin stelde het boek me een beetje teleur, want je ontdekt als lezer al snel dat Keiko wel een beetje eh, apart is.

ASS-achtige kenmerken

Als ik het zo lees, dan zou ik denken dat ze veel kenmerken heeft van een stoornis in het autistisch spectrum. Haar vermogen tot empathie is beperkt. Ze snapt bijvoorbeeld niet waarom sommige dingen niet oké zijn. Zoals een dood vogeltje mee naar huis nemen om op te eten. Of neem nou dit citaat:

'De baby begint te huilen. Mijn zus haast zich om hem te sussen en probeert hem stil te krijgen. Ik kijk naar het mesje dat we hebben gebruikt om de taart in tweeën te snijden en denk: als we hem gewoon stil moeten krijgen, is het anders heel eenvoudig; waarom al die moeite.' 

Dat iemand met ASS houdt van vaste structuren, maakte het voor mij minder interessant dat ze het naar haar zin heeft in een supermarkt. Ik had het intrigerender gevonden als de hoofdpersoon van Buurtsupermens academisch geschoold was, en zonder verdere bijzondere kenmerken.

Druk van de omgeving

Hoewel Keiko zelf dus geen probleem heeft, voelt ze wel degelijk de druk van haar omgeving. Keiko is zich er, ondanks haar beperkte inlevingsvermogen, van bewust dat haar omgeving haar soms 'raar' vindt. Ze doet daarom erg haar best om net zo als zij te reageren, en te doen. Daarom kopieert ze bijvoorbeeld het gedrag van haar collega's in de supermarkt.

In die zin is Keiko een soort kameleon: ze neemt de kleur aan van haar omgeving.

Door het gezeur van de mensen om haar heen laat Keiko uiteindelijk dan maar een vervelende mannelijke collega bij haar thuis wonen, en neemt ze zelfs ontslag bij haar geliefde buurtsuper.

Vervolgens verslonst ze, en weet ze helemaal niet meer wat ze met haar leven aan moet. Gelukkig realiseert ze zich aan het eind van haar boek dat ze weer bij een supermarkt wil werken.

Je gedragen zoals je omgeving wil

Tot op zekere hoogte werkt Keiko's aanpassing aan de verwachtingen van haar omgeving. Haar zus reageert dolblij dat Keiko 'een relatie' heef, en ook haar collega's reageren positief.

Keiko observeert over haar zus:

'Ze is veel blijer met een zus van 'haar kant' die een heleboel problemen heeft, dan met een zus van de 'andere kant' bij wie zich niet één probleem voordoet. Voor mijn zus is de wereld zo veel begrijpelijker, veel normaler.'

Met andere woorden: Als Keiko zich aanpast aan de heersende normen, kan haar zus daar veel beter mee uit de voeten, dan als Keiko leeft zoals voor haar goed voelt. Zelfs als haar aanpassing aan de heersende normen problemen oplevert.

Wat ik vond van Buurtsupermens

Ik vind de titel goed gevonden: Keiko is letterlijk en figuurlijk een buurtsupermens. Ze vindt het heerlijk dat zo gauw iedereen het supermarkt uniform aan heeft, de rangen en standen verdwijnen. Iedereen is dan ineens 'een supermarktmedewerker'. En dat kan Keiko ook zijn. Ze houdt zich zorgvuldig aan de regels en imiteert het gedrag van haar collega's. Dat maakt haar heel effectief.

Ik ben blij dat ze aan het eind van het boek besloot om weer bij de supermarkt te gaan werken.

Al met al was het best een aardig boekje.

Interview met Sayaka Murata

Hieronder een interview met Sayaka Murata. Er zit een tolk bij die vertaalt voor Sayaka. Ik vond het wgrappig om te zien hoe de interviewster zit te knikken als Sayaka praat, terwijl ze er niets van snapt.

Praktische informatie over Buurtsupermens